B.
|
|
|
|
|
|
Baaien
hemdrok
|
onderrok,
gemaakt van dikke stof, voor in de
winter.
|
|
Báánd
|
band.
mv. bèènt.
De
bèènt, twijgen, wilgetenen. Unnen
bàànd en unnen wis, die haolde daor
‘tie is, boerengeriefhout mag je
overal kappen.
|
|
Baar
|
in
de baare klompen, zonder
kousen in de klompen.
|
|
Babbel
|
toffee.
|
|
Badhandschoentje
|
washandje.
|
|
Baej
|
allebei.
|
|
Bag
|
big.
verkl. bègske.
zie ook koer.
|
|
Baggebèkske
|
kleine
varkenstrog. |
|
Baggemáánd
|
biggenmand.
platte mand waarin de biggen naar de baggemèrt
werden vervoerd.
|
|
Baggemèrt
|
biggenmarkt,
markt waar de biggen worden verhandeld.
In Uden was een levendige biggenhandel.
|
|
Baggetèngske
|
biggentangetje.
mè
’t baggetèngske wiere de tèndjes
geknipt, met het biggentangetje
werden de tandjes geknipt; zodat de
biggetjes de zeug geen pijn deden bij
het zogen.
|
|
Bak
|
1)
koffiekop; 2) gevangenis.
|
|
Bakkes
|
gezicht.
|
|
Balduinen
|
ravotten.
|
|
Balken
|
hooizolder.
zie ook hòizulder.
ge
meut nie op de balken speulen, je
mag niet op de hooizolder spelen.
|
|
Bàllie
|
iemand
die over een ander praat. dè’s
‘n gróóte bàllie, dat is een
grote roddelaarster.
|
|
Balliweengt
|
ruwe
wind.
|
|
Bamboes
|
harde
bezem. keert
d’n hèrd mar ‘s uit mè d’n
bamboesen bèssum, veeg de keuken
maar eens uit met de harde bezem.
|
|
Bamis
|
1
oktober, vervaldag van de pacht.
|
|
Bangescheitert
|
bangerik.
wa
bènde gij toch unnen bangescheitert,
wat ben jij toch een bangerik.
zie ook scheithoos.
|
|
Bangmaker
|
vogelverschrikker.
|
|
Bank
|
bank,
verkl. bènkske.
|
|
Baolie
|
wild
lopend vrouwspersoon.
|
|
Baoliën
|
zwaaien,
wild, onachtzaam lopen. gòt
mar aon de kant, d’r kumt ‘r ènne
aongebaoliet, ga maar opzij, want
daar komt iemand wild aangelopen.
|
|
Baon
|
1)
baan, betrekking; 2) weg: de
Bosse baon.
|
|
Baort
|
1)
baard, 2) afval van vlas.
|
|
Baòs
|
baas.
mv. baós
of
baoze. ook wel de vader, of
gezinshoofd. Is
d’n baòs òk thuis?, Is het
gezinshoofd ook thuis?
|
|
Baòske
|
jongetje. |
|
Baren
|
kinderspel,
soort vangertje en verlos.
|
|
Barm
|
opgehoogde
kant. ook berm.
|
|
Baseloen
|
werkkiel.
zie ook boezeroen. |
|
Bats
|
grote
afgeronde schop.
|
|
Batteren
|
slaan;
afbatteren,
afranselen.
|
|
Bè
|
1)
wel. Bè
ja, wel ja. Bè
foei toch èvvel!; 2) bij. bè
wie bende gewist?, bij wie ben je
geweest? Bè,
bè d’n Dries, wel, bij Driessen.
|
|
Bedaf
|
veraf
gelegen, achteraf.
|
|
Bediénen
|
het
sacrament der stervenden toedienen.
|
|
Bedplank
|
plank
achter in de bedsteej
waar de lamp en de pispot op staat.
|
|
Bedrukt
|
ernstig.
wa
kèkte bedrukt, wat kijk je ernstig.
|
|
Bedruufd
|
bedroefd.
|
|
Bedsteej
|
ingebouwde
slaapplaats.
|
|
Beduien
|
aanduiden.
|
|
Béén
|
been.
mv. been.
verkl. bintje.
|
|
Beer
|
1)
braambes. mv. beren,
brombeer;
2) mannelijk varken. mv. birren.
|
|
Bèèrg
|
berg.
d’r
lag unnen bèèrg záánd op de misse,
er lag een berg zand op het erf.
|
|
Beergelt
|
dekrijpe
zeug.
|
|
Beest
|
d’n
beest uithange,
zich onbehoorlijk gedragen.
|
|
Beevert
|
bedevaart.
|
|
Beezen
|
rondrennen.
wa ligge die koei toch te beezen!,
het rondrennen van de koeien met
opgeheven staart. As
d’een ków beest, stikt d’áánder
den stàrt umhòg, spreekw.: men
aapt elkaar na.
|
|
Begaojen
|
1)
mishandelen, toetakelen, er slecht
uitzien: o,
hij zag er zo begaoit uit. 2)
verbruien, grof maken: jonge,
jonge, wa hèddet toch begaoit! wat
heb je je toch slecht gedragen!
|
|
Begènkenis
|
drukte,
feestelijkheid.
|
|
Begèrren
|
verkiezen:
da
begèr ik nie te doen, dat verkies
ik niet te doen.
|
|
Begèrrig
|
begerig.
|
|
Begos
|
’t
begos,
het begon.
’t waar al kaauw, en’t begos òk nog
òk te regenen, het was al koud, en
tot overmaat van ramp begon het ook nog
te regenen.
|
|
Begraffenis
|
begrafenis
|
|
Begraffenisbidder
|
iemand
die komt uitnodigen voor de begrafenis.
|
|
Begraoven
|
begraven.
|
|
Behaauwen
|
behouden.
de
ków hè nie behaauwe, de koe is
niet bevrucht.
|
|
Beheimd
|
stiekem.
wa
ligde dòr beheimd te doén?, wat
ben je daar stiekem aan het doen? zie
ook foezelen.
|
|
Béi
|
beide.
|
|
Bekanderen
|
elkaar.
zie ook malkander.
|
|
Bekant
|
bijna.
ook bekanst.
|
|
Bekeukelen
|
begoochelen;
ogen
bekeukelen, het gezicht bedriegen,
goochelen.
|
|
Bekoenkelen
|
iets
in het geheim afspreken.
|
|
Bekruizen
|
zwart
maken, vooral met houtskool (kruiskool),
of met roet van een ketel.
|
|
Bèkske
|
bakje,
kop om koffie uit te drinken. zie ook tas.
|
|
Belaoitaofelen
|
bedriegen.
ge
bent belaoitaofeld, je bent
bedrogen.
|
|
Beloken
|
beloken
Paosen, de zondag na Pasen.
|
|
Belommert
|
betrokken
lucht, tegen onweer.
|
|
Bèls
|
Belgisch
trekpaard. d’n
Bèls duuter zunnen tijd ovver, het
Belgisch trekpaard neemt er de tijd
voor.
|
|
Beluchtdrager
|
de
naaste buurman die bij een begrafenis
alles regelt en in de stoet voorop
loopt.
|
|
Bèmmel
|
reep
stof.
|
|
Bèmmelen
|
bengelen,
slenteren. hij
bemmelt mar langs de stroot, hij
slentert maar doelloos rond.
|
|
Bèn
|
mand.
|
|
Benadeilen
|
benadelen. |
|
Bènd
|
wilgetakken
om rijsbos mee samen te binden.
|
|
Benejen
|
beneden.
|
|
Bèngel
|
band;
hoosbèngel,
kousenband.
|
|
Bensletter
|
doek
tussen knieën en enkels, ter
bescherming van kleding bij het mesten.
|
|
Beren
|
inwoners
van Erp.
|
|
Berg
|
1)
Aanduiding voor een opgestoven hoogte
van mager klapzand.
Zo ontstonden de benamingen Bedafse
bergen, Bergmaas, Kreitsberg, Nabbegatse
berg, Raktse bergen, Reekse bergen,
Steenbergen, Trentse bergen,
Zevenbergen. (Deze laatste benaming
is misschien ook wel afkomstig van de
zeven grafheuvels, die er gevonden
zijn); 2) hooiberg.
|
|
Bergmaos
|
Bergmaas.
gebied in Zeeland.
|
|
Berhook
|
pikhaak
(bij een zicht).
|
|
Berremiet
|
soepketel.
|
|
Bèrrevoets
|
blootsvoets.
vgl. baar.
|
|
Bèrrig
|
de
zeug wil naar de beer.
|
|
Bèrrige
lòcht
|
heel
slecht weer op komst, een onweerslucht.
|
|
Bèrtha
|
Gijsbertina,
Lambertina.
|
|
Bèrtus
|
Gijsbertus,
Lambertus.
|
|
Bescheert
|
beschoren,
door het noodlot toegedacht.
|
|
Beschèit
|
bericht:
hedde
al beschèit gekrigge van d’n dokter?,
heb je de uitslag al gekregen van de
dokter? hij
wit goed van beschèit, hij weet
veel. we
hebben dè d’r goed bij beschéien,
die voorwaarden hebben we duidelijk
gesteld.
|
|
Beschiéten
|
voldoen,
’t
beschiét ‘r nie aon’, het is
niet voldoende.
|
|
Beslag
|
beroerte.
|
|
Beslagbijl
|
bijl
om een boomstam tot balk te hakken.
|
|
Besniéten
|
bezuren,
ervoor boeten, ontgelden. zie ook misniéten.
mè
de kooi, moeten ’t òk de goei besniéten,
samen met de slechten, moeten het ook de
goeden bezuren.
|
|
Besnijen
|
besnijden,
castreren. Een mnl. big wordt m.b.v. een
schars
ontdaan van zijn zaadballetjes en wordt
daarna burcht
genoemd.
|
|
Bèssum
|
bezem.
d’n
bèssum stè buite, ze hebbe vrijhof,
de bezem staat buiten, ten teken dat de
ouders van huis zijn.
|
|
Bèssumen
|
haastig
lopen. Ze
bèssumde ovver de stroot, ze liep
haastig over straat.
|
|
Bèst
|
1)
beest. mv. biste.
verkl. bisje;
2) z’n
best, flink: ze
zijn z’n best aon het werken.
|
|
Beste
|
w.c.,
toilet. zie ook biste.
|
|
Besteken
|
schenken:
iemand
mè ‘ne koek besteken, iemand een
koek schenken.
|
|
Bestelleke
|
gedoetje.
|
|
Bestèlleke
|
anijsbol.
|
|
Bestellen
|
zwanger
zijn. ze
hi wa besteld, zij is zwanger.
|
|
Bestillen
|
bestelen.
|
|
Bestóón
|
bestaan.
|
|
Bestuiten
|
complimenteren.
zie ook stuiten.
|
|
Bèt
|
Elizabeth.
|
|
Betaolen
|
betalen.
|
|
Betaomelijk
|
betamelijk,
passend.
|
|
Betaomen
|
passen,
behoren. da
páást nie, dat hoort niet.
|
|
Betazzie
|
stamppot.
zie ook petazzie.
|
|
Bèts
|
Elizabeth,
Lamberta.
|
|
Bètter
|
beter.
|
|
Beugel
|
ijzeren
band om de hals van de koe, waarmee ze
getuierd staat. zie ook halsbeugel.
|
|
Beugelbaon
|
ruimte
waar men kan beugelen.
|
|
Beugelen
|
spel
waarbij een houten bal door een ijzeren
ring (beugel) gerold wordt. zie ook sleger.
|
|
Beuren
|
nog
tegoed hebben van slaag: ge
zult ze nog beuren!
|
|
Beus
|
boos.
|
|
Beveurbild
|
bijvoorbeeld. |
|
Bewaarschool
|
kleuterschool.
zie ook kakschool.
|
|
Bewaoren
|
bewaren.
|
|
Bezetsel
|
bandje
aan een zoom. zie ook stootkant.
|
|
Bezetting
|
grote
benauwdheid op de borst, longontsteking.
|
|
Bezij
|
verstand.
|
|
Bezije
|
naast.
d’n
bòm stè bezijen ’t huis, de boom
staat naast het huis.
|
|
Bezunder
|
bijzonder. |
|
Bezwaoi
|
eerbetoon.
de
néije pestóór wier mè gróót
bezwaoi ingehòld, de nieuwe pastoor
werd met gróót eerbetoon ingehaald.
|
|
Bezzig
|
bezig.
zie ook bizzig.
wòr
bènde mi bezzig?, waar ben je mee
bezig?
|
|
Bidden
|
bidden.
(bidde,
gebid). d’r
wier vruuger veul méér gebid as tiggewòrrig,
er werd vroeger veel meer gebeden dan
tegenwoordig.
|
|
Bieboer
|
imker.
zie ook bieman.
|
|
Bieman
|
imker.
|
|
Bies
|
lang
oevergewas. gedroogd wordt het gebruikt
om stoelen en matten te vlechten. zie
ook biézen.
|
|
Biest
|
eerste
melk van een koe die gekalfd heeft. Soms
werd witbrood ook met biest gebakken.
|
|
Biesthoek
|
gebied
waar veel biezen groeien.
|
|
Bietje
|
beetje.
zie ook bitje.
|
|
Biézen
|
unnen
biézen stoél, een stoel met een
van biezen gevlochten zitting.
|
|
Bij
|
goed.
de
klok stè nie bij, de klok staat
niet goed op tijd.
|
|
Bijdrijen
|
toegeven.
|
|
Bijnen
|
binden:
ze
zèn de rog aon ’t bijnen, ze zijn
rogschoven aan het binden. zie ook bingen.
|
|
Bijs
|
Gijsbertus.
|
|
Bijster
|
’t
is te bijster,
’t is wat te zeggen.
|
|
Bikken
|
eten.
|
|
Bil
|
hamer
om molensteen te scherpen. zie ook bilhammer.
|
|
Bild
|
beeld,
’t
Hèllighartbild is van ’t trôntje
gedonderd, het Heilig-Hart-beeld is
van zijn staanplaats gevallen. verkl. bildje.
|
|
Bilhammer
|
hamer
om molensteen te billen,
te scherpen.
|
|
Billen
|
scherp
maken van een molensteen.
|
|
Bimbees
|
koolmees.
verkl. bimbiske.
zie ook biymees.
|
|
Bimd
|
laag,
vochtig weiland.
|
|
Bingen
|
binden.
|
|
Binnenèèst
|
binnenkant
van een huis.
|
|
Binnetès
|
binnenzak.
hij
hè ‘nen tiek in z’n binnetès,
hij heeft een knikker in zijn binnenzak.
|
|
Binneveld |
stuk
land, omgeven door andere percelen. |
|
Biste
|
w.c.
|
|
Bitje
|
beetje.
|
|
Bitsek
|
Bitswijk.
|
|
Bitsen
|
bijten,
verdelen.
|
|
Bitswijk
|
een
gebied dat verdeeld is.
|
|
Biy
|
bij.
mv. biyen.
|
|
Biyen
|
bieden.
(biy,
biyt, bòide, gebòjen), bij een
verkoop, of het kaartspel: wa
biyde?, wat bied je?
|
|
Biymees
|
koolmees.
verkl. biymiske.
|
|
Bizzig
|
bezig.
|
|
Blad
|
blad.
mv. blaoi,
blaojer. verkl. blaoike,
bleeike, blèdje.
|
|
Blak
|
’t
sti glijk blak,
alles staat blank; blak
wàtter, niets dan water; ten
blakke kommen, te voorschijn komen.
|
|
Blaoieren
|
bladeren.
hij
blaoiert in d’n Engelbewaarder,
hij bladert in ‘De Engelbewaarder’
(een katholiek jeugdtijdschrift).
|
|
Blauwlegger
|
heggenmus.
|
|
Blauwverver
|
katoendrukker,
iemand de schorten van zelfgesponnen
linnen bont verfde.
|
|
Blèdje
|
blad,
tijdschrift. Hij
blaoiert in ’n blèdje.
|
|
Bleik
|
bleekveld:
grasveldje bij het huis, waar de was op
gelegd wordt om te bleken.
|
|
Bleiken
|
bleken.
|
|
Bleind
|
blind.
|
|
Bleindaos
|
daas.
|
|
Blèk
|
1)
blik. ’n
blèkken trummelke, een blikken
trommeltje; 2) schors van een boom.
|
|
Blèkken
|
afpellen
van een ei of sinaasappel.
|
|
Blèkschup
|
ijzeren
schopje om de bast van een boom af te
halen.
|
|
Blèren
|
blaten.
|
|
Bleui
|
verlegen.
|
|
Bleur
|
blaarkop:
koe met witte kop.
|
|
Blevven
|
blijven. |
|
Bliéken
|
gluren,
stiekem of nieuwsgierig kijken. wa
stòdder toch te bliéken, wat sta
je toch nieuwsgierig te kijken; hij
blièkt van de kaauw, hij ziet wit
van de kou.
|
|
Bliékerd
|
gluurder.
|
|
Blijven
|
blijven.
(blijf,
blif, geblivven).
|
|
Bliksem
|
ook
blitsem,
scheld- of vloekwoord. zie ook wirlicht.
heten
bliksem, appelstamppot.
|
|
Bloeien
|
bloeden.
’t
bloeit verrèkkes, het bloedt
ontzettend erg.
|
|
Bloem
|
verkl.
bluumke.
|
|
Bloken
|
blaken,
walmen. de
lamp blòkt, dreit ‘m ‘s wà lègger,
de (olie)lamp walmt, draai hem eens wat
lager.
|
|
Bloojer
|
blaar.
|
|
Blook
|
walm,
rook.
|
|
Bloos
|
1)
(varkens)blaas. zie ook foekepot;
2) domme vrouw.
|
|
Bloospijp
|
pijp
om het vuur aan te blazen.
|
|
Blozen
|
ook
blaozen,
blazen: bloost
de kàrs màr uit!, blaas de kaars
maar uit!
|
|
Bluien
|
bloeien;
wa
bluien de kruinagels toch schòn,
wat bloeien de seringen toch prachtig.
|
|
Bluimònd
|
mei
|
|
Bluisteren
|
een
gebluisterd gezicht, een met
uitslag, puisten of blaren bedekt
gezicht.
|
|
Bocht
|
1)
kromming in de weg; 2) nageboorte van
een koe; 3) tuig, waardeloos spul; 4)
onkruid.
|
|
Boek
|
boek.
mv. boeken
of búúk.
verkl. buukske.
|
|
Boekendekoek
|
boekweitkoek.
boekendekoek
dorsen, hiermee wordt het met de
knuppel dorsen besloten; men slaat dan
niet beurtelings, maar met alle vlegels
tegelijk.
|
|
Boekent
|
boekweit.
|
|
Boelslichter
|
degene,
die de erfenis moet afhandelen.
|
|
Boembakkes
|
masker.
zie ook moembakkes.
|
|
Boenhej
|
gróót
leven om niets.
|
|
Boer
|
boer,
oprisping. gift
diejen boer ok ‘ne stoel, zegt men
als iemand een boer laat. zie ook búúken.
|
|
Boeremoes
|
boerenkool.
|
|
Boest
|
bolster
van een walnoot.
|
|
Boesten
|
walnoten
van de bast ontdoen.
|
|
Boetsen
|
stoten.
|
|
Boezeroen
|
werkkiel.
ook boezeloen.
|
|
Bòg
|
boog.
mv. beug.
verkl. beugske.
|
|
Bòjjem
|
bodem.
schraapt
d’n bòjjem d’r nie uit, zegt
men als iemand heel hard door de pan
krabt.
|
|
Bok
|
1)
bok. verkl. bùkske;
2) stuiver.
|
|
Bòkken
|
1)
bukken; 2) schelen: ’t
kan me nie bòkken.
|
|
Bokpool
|
A-paal,
waar de elektriciteitsdraden aan hangen.
|
|
Bòks
|
broek.
verkl. bukske.
|
|
Bòksetès
|
broekzak.
|
|
Bòksenbáánd
|
riem.
|
|
Bòm
|
boom.
mv. beúm.
verkl. bùmke.
’t kan bètter van d’n bòm as van
d’n tak, zij die het meeste
hebben, kunnen ook het meeste geven.
|
|
Bòmeerd
|
binnenste
van een holle knotwilg, gebruikt om
planten in te zetten.
|
|
Bòn
|
boon.
mv. bònne:
hij
is in de bònne, hij is in de war. gruun
en witte bònne, groene snijbonen
gemengd met witte bonen
|
|
Bonk
|
paard.
|
|
Bont
|
Brabants
Bont, de rood-wit geblokte Brabantse
vlag.
|
|
Bònnestaak
|
bonenstaak,
stok waarlangs bonen groeien.
|
|
Boogerd
|
boomgaard.
In Uden lagen vroeger veel kersenboogerds.
|
|
Booi
|
postbode.
|
|
Boor
|
draagbaar.
|
|
Bóót
|
boot.
verkl. bùtje.
|
|
Bos
|
bos
(bloemen), bundel; struik. verkl. buske.
|
|
Bòs
|
bos.
verkl. buske.
Den
Bòs, ’s-Hertogenbosch..
|
|
Boskriek
|
wilde
kers.
|
|
Bossen
|
schatten.
Bij de verkoop van een boerderij werd de
hoeveelheid hooi of stro op de balken
of in de schuur gebost.
|
|
Bot
|
1)
niet scherp; ’n
botte hiép; 2) been. verkl. bùtje;
3) boterham.
|
|
Bòtter
|
boter.
|
|
Bòtteram
|
boterham.
mv. bòtteramme.
|
|
Bòtterbloem
|
boterbloem.
|
|
Bòtteren
|
overweg
kunnen. die
twéé, dè bòttert nie, die twee
kunnen niet met elkaar overweg.
|
|
Bòtterfebriek
|
boterfabriek.
In Uden stond melk / boterfabriek H.
Henricus, in Zeeland boterfabriek St.
Jacobus.
|
|
Bòtterkletser
|
1)
grote platte lepel om boter mee te
maken; 2)
botermaker.
|
|
Bòtterùmgang
|
jaarlijkse
omgang om boter op te halen voor de
pastoor. zie ook ùmgang.
|
|
Bòtterpot
|
botervloot.
|
|
Bòtterprent
|
versiering
op de boter.
|
|
Bòttertelder
|
beslagkom.
|
|
Boúwen
|
ploegen.
zie ook eren.
|
|
Bovenèrmens
|
van
bovenèrmens, diep.
|
|
Bovvene
|
boven.
|
|
Bráánd
|
1)
brand; 2) gerooide plek in het bos.
Tussen Uden en Zeeland ligt het ‘Bráánds
heike’, dat vroeger als
vuilstortplaats gebruikt werd. zie ook rooi.
|
|
Bráánder
|
lampje,
peer.
|
|
Bráándhorren |
grote
buffelhoorn om te waarschuwen bij brand. |
|
Brabbant
|
braakliggend,
afgebakend gebied.
|
|
Brak
|
1)
klein, oud huis, barak; 2) schakel van
een ketting.
|
|
Braof
|
braaf.
|
|
Brats
|
modderpoel.
zie ook drats.
|
|
Brééd
|
breed.
unnen
breje weg, een brede weg.
|
|
Breekgoéd
|
aardewerk,
porselein. zie ook breekwaor.
|
|
Breekwaor
|
serviesgoed.
|
|
Breem
|
braamstruik.
|
|
Brei
|
balkenbrei.
|
|
Breiijzer
|
breinaald.
|
|
Breken
|
1)
breken. (breek,
brikt, braak, gebroken); 2)
verspreiden. mèèst
breken, mest verspreiden.
|
|
Brèmbeer
|
braambes.
mv. brèmbeeren.
|
|
Brembèzzem
|
braambes.
mv. brembèzzemen
of brèmbèssums.
|
|
Bret
|
losse
plank, voor op de kruiwagen.
|
|
Breukrand
|
Door
en langs Uden loopt de Peelrandbreuk.
Langs breuken in de aardkorst kunnen
aardbevingen plaatsvinden, zoals op 28
november 1932 in Uden, die minieme
schade aanrichtte. Het hoog gelegen
deel, waar Uden op ligt, heet horst,
het lage deel slenk.
|
|
Briensen
|
hinniken.
|
|
Brier
|
barrière,
tolboom. bij
de Gèffese brier moete tol betaolen,
bij de Geffense barrière moet je tol
betalen. zie ook tol.
|
|
Brik
|
gesloten
rijtuig met vier wielen.
|
|
Brillen
|
lelijke
gezichten trekken.
|
|
Brobbelbiés
|
moerassig
gebied, tussen Zeeland en Nistelrode.
|
|
Broek
|
laag,
drassig land.
|
|
Broekstéén
|
afgezette
ijzerdeeltjes die samenklonteren en zo
‘stenen’ vormen, waardoor de
doorstroming van het water wordt
bemoeilijkt. zie ook wijst.
|
|
Broelie
|
ravage,
troep.
|
|
Brokkepap
|
melk
met daarin brood gebrokkeld.
|
|
Bronòllie
|
petroleum.
ook bromòllie.
|
|
Bróód
|
brood.
meestal bedoeld roggebróód,
dit in tegenstelling tot mik.
Omdat men roggebróód
gezonder vond, maar ook wel uit
zuinigheid, zei men: van
bróód worde gróót, van mik worde
dik. mv. breuj.
verkl. breuike.
|
|
Broojen
|
braden.
|
|
Bröske
|
sierspeld.
|
|
Brouwer
|
bierbrouwer.
Jaonus,
gôdde gij bij d’n brouwer ’s een tùnneke
Faro-bier haolen, Jan, ga jij bij
bierbrouwer van de Ven eens een vaatje
Faro-bier halen.
|
|
Brujen
|
broeden.
|
|
Brujer
|
broeder.
|
|
Brullen
|
huilen.
|
|
Brulluft
|
bruiloft.
brulluften,
bruiloft vieren. ik
kom oe verzuuke op de brulluft, ik
kom je uitnodigen voor de bruiloft.
|
|
Brusselen
|
kruimelen,
brokkelen.
|
|
Brustig
|
bronstig,
van schapen.
|
|
Bruur
|
broer.
mv. bruurs.
verkl. bruurke.
|
|
Buigen
|
buigen.
(buig,
bog, geboggen).
|
|
Buij
|
regenbui.
|
|
Buil
|
(papieren)
zak. verkl. bùileke.
|
|
Buisman
|
zie
cichrei.
|
|
Buiten
|
vergeleken
met. ’t
is vandaag mar kaauw, ’t schilt veul
buiten gisteren, het is vandaag maar
koud, het is een heel verschil
vergeleken met gisteren.
|
|
Buitenbins
|
buitenbeentje,
tegendraads. da
jong is aolling buitenbins, die
jongen is helemaal tegen de draad in.
|
|
Buj
|
beu,
genoeg.
|
|
Bukkem
|
bokking
(gerookte haring).
|
|
Buksen
|
boeren,
een boer laten.
|
|
Bùlken
|
schreeuwen.
wa
ligder toch te bùlken, wat ben je
toch aan het schreeuwen.
|
|
Bulling
|
1)
een zekere lekkernij: een mengsel van
boekweitmeel en spek, als worst in de
dikke darm gestopt, daarna koud
geworden, tot schijven gesneden en
gebakken in de pan; 2)ingewanden van
dieren.
|
|
Bult
|
1)
bult, bochel; 2) heiturf, die van de
bulten (hoogten) afgestoken wordt.
|
|
Bultekuil
|
kuil,
waaruit je turf kunt steken.
|
|
Bunt
|
1)
helm-, duingras; 2) gebied met deze
begroeiing. hij
vaort mè mèèst d’n Bunt in, hij
rijdt met een kar mest naar dat land.
|
|
Buntbèssum
|
bezem
gemaakt van de wortels van buntgras.
|
|
Bùrt
|
beurt.
umstebùrt,
om de beurt.
|
|
Bùrd
|
etensbord,
ge
it diejen bùrd leeg!, je moet dat
bord leegeten. zie ook telder.
|
|
Bùrg
|
borg.
|
|
Bùrgemèster
|
burgemeester.
ook wel burgemister
of d’n
bùrger.
|
|
Burgerij
|
elite
van het dorp.
|
|
Bùrgt
|
gecastreerd
varken.
|
|
Burremiel
|
koperen
pot waar soep in gekookt werd. zie ook moor,
moer
of
berremiet.
|
|
Bùrrie
|
burries
van een kar, waar het paard tussen
staat; draagbaar van een kruiwagen.
|
|
Bussel
|
ronde,
rieten mand. In deze manden, met een
doorsnee van 50-60 cm, werden de kersen
naar de veiling gebracht.
|
|
Bussener
|
Bosschenaar.
|
|
Buten
|
verstoppertje
spelen.
|
|
Buts
|
deuk.
zie ook duts.
|
|
Butsel
|
pukkel.
mv. butselen.
|
|
Butsen
|
indeuken,
van vruchten en metalen voorwerpen.
|
|
Buuk
|
beuk.
|
|
Búúken
|
boeren.
|
|
Buukenùtjes |
beukenootjes. |
|
Buunder
|
1)
boender, schrobber, gemaakt van heide,
om b.v. klompen, melkbussen of pannen
mee schoon te schuren; 2) een hectare
land.
|
|
Buunderen
|
boenen,
schrobben.
|
|
Bùùrt
|
aantal
huizen, dat bij elkaar in de buurt ligt.
zie ook nober,
noberschap
en
gebuurt of geboert.
|
|
Bùùrten
|
kletsen.
ze
dinne vruuger veul buurten, vroeger
werd er met elkaar veel gezellig
gekletst.
|
|
Buut
|
doel,
bij verstoppertje.
|
|