R.

Raak	gehemelte.
Ráánd	rand.
Raap	biet.
Rad	rad. mv. raoi, wiel. verkl. raoike, rčdje.
Raken	hij is gaauw gerakt, hij is snel op z’n teentjes getrapt.
Rakt	langgerekte strook land.
Rallen	klaaglijk loeien van een koe.
Rammelesant	plaatsvervanger, (voor iemand die in het leger moest).
Raodhuis	raadhuis, gemeentehuis.
Raodsel	raadsel.
Raoimaker	wielmaker, ook wagenmaker.
Raom	1) afgebakend perceel; 2) waterloop.
Raot	honingraat.
Raozen	razen. zie ook rozen.
Ratelaar	ratelpopulier of esp.
Rauzen	wild tekeergaan.
Razzend	razend.
Rebbelen	onophoudelijk praten.
Réder	iemand, die de boel overhoop haalt.
Réderen	de boel overhoop halen.
Rččcht	recht.
Rččchtdéur	rechtdoor.
Reek	De Reek, de plaats Reek. Hier woonde de beroemde orgelbouwersfamilie Smits.
Rččngen	peulen van uiteinden en draad ontdoen.
Reep	werktuig om vlas van de zaadbollen te ontdoen, vlaskam. ook reepel.
Réép	1) dik lang touw; 2) band, hoepel. verkl réépke.
Reepelen	vlas van zaadbollen ontdoen.
Reepeltáánd	ijzeren tand van een vlaskam.
Réépen	met een hoepel spelen.
Regenččchtig	regenachtig
Regenhundjes	grijze regenwolken.
Registerkoe	stamboekkoe.
Réi	1) rij; 2) lat, grote liniaal.
Rčieren	rillen.
Reifelen	rafelen.
Rein	Reinaart.
Rčin	rein. ook rčng.
Rčins	ook rčngs, eerlijk (bij het spel).
Rekčtsel	stenen of ijzeren afrastering om de tuin.
Rekken	afleggen. unnen dooie rekken.
Rčllif	rijg- of keurslijf.
Rčmmen	met een snoer dichttrekken, b.v. een geldzak.
Retrčt	retraite.
Retrčthuis	retraitehuis.
Rčtsen	veel adressen achter elkaar bezoeken.
Rčtskont	iemand die vaak weg is.
Réuken	in de rook hangen, (b.v. ham, worst of spek).
Rčumer	roemer. zie ook rňmmer.
Réupen	wild stoeien.
Reusel	rooster.
Reut	d’n hčlle reut, de hele boel.
Richt	d’r is gčn richt mč te schiéten, daar is niets mee te beginnen.
Ridderen	organiseren.
Riek	Maria of Ria.
Riék	drietandige vork, mestvork.
Riels	1) slank. wa’n riels vrommis, wat een slanke jongedame; 2) spoorrails.
Riem	bňksenbáánd.
Riéper	stok gebruikt bij het ploegen.
Rieps	rups. d’r zitten veul riepse in de kňlle, er zitten veel rupsen in de kool.
Ries	Marinus.
Riet	Maria of Margriet.
Rijen	rijden. hij rijt ‘m, hij zit in de problemen.
Rijf	1) houten hooihark; 2) niet zuinig.
Rijn	molenijzer, dat de bovenste molensteen doet draaien. Het embleem van de mulder.
Rijnassel	schoenveter. mv. rijnassels.
Rijnasselen	het eerste begin van het afkalven.
Rijsbos	bos hout, takkenbos.
Rijsmijt	mijt van takkenbossen.
Rijt	beek of waterloop.
Rijven	hooi bijeen harken.
Rijzen	(rees, rezen, gerezen), 1) stijgen; 2) uitdijen, uitzetten: de mik begint te rijzen; 3) Langzamerhand afvallen van bloemen of bladeren; 4) van korsten op een wond zegt men dat ze rijzen of afrijzen: groter of kleiner worden.
Rikraoien	zich afvragen.
Riks	rijksdaalder.
Rillekwie	relikwie.
Rillijk	redelijk. zie ook rolluk.
Rink	ring. wa ‘ne schňnne rink, wat een mooie ring.
Rins	ook rings, zuur.
Rinus	Marinus.
Ritnaold	larve van de kniptor.
Ritse	perzikkruid.
Ritsig	tochtig, van koeien.
Riyen	reden.
Roe	sausje van bloem en boter.
Roefel	wasbord.
Roei	1) roe. mv. roeien, de roe van zwarte Piet; 2) mv. roei, oppervlaktemaat, ± 14 m². Er gaan dus 700 roei in čnnen buunder; 3) gordijn- of traproede.
Roep	drie zondagen voor de trouwdag. ook onder de gebooi stôn.
Roest	rust: we gaon naor de roest, we gaan rusten; d’n haon van’t geweer stö in de roest, de slagpen is ontspannen.
Rog	rogge. ook rok. rog palmen, met palmzondag een palmtakje in het gewas zetten.
Roggekuch	roggebrood.
Rogůmgang	jaarlijkse rondgang om rogge of ander voedsel op te halen voor de pastoor. zie ook ůmgang.
Rojekňl	rode kool.
Rojen	1) (rooi, raoide, gerojen) raden; 2) aanraden. dč’s oe gerojen, dat word je aangeraden.
Ról	1) rol; 2) gedrukt lied. verkl. rölleke.
Róllezanger	liedjeszanger.
Rolluk	redelijk, tamelijk.
Rolploeg	soort ploeg, met een wiel vooraan.
Rňmboer	de man die de rňmkannen vervoert naar de rňmfebriek.
Rňmfebriek	coöperatieve stoomzuivelfabriek, waar de melk verwerkt wordt. In Uden was dat, tot 1971, een rňm-/bňtterfebriek, de Heilige Henricus; in Volkel, tot 1942 de Heilige Anthonius Abt; en in Zeeland, tot 1970, een bňtterfebriek, St. Jacobus.
Rňmgeld	melkgeld.
Rňmkan	melkbus.
Rňmkar	melkwagen.
Rňmme	melk.
Rňmmer	roemer, wijnglas.
Rňmpot	melkkan.
Rňms	rooms, nog rňmser dan de paus.
Rňmschöpper	monsternemer. zie ook schöpper.
Rňmtuit	melkkan.
Rondeel	stuk land met ronde vorm.
Róndum	rondom.
Rood	raad. ‘k weet er gčnne goeie rood mč, ik weet niet goed wat ik moet doen; hij zit in de rood, hij zit in de (gemeente)raad.
Róód	rood. hij wier róód tot ááchter z’n ňrre, hij werd rood tot achter zijn oren.
Rooi	1) de plaats St.-Oedenrode; 2) een gerooide plek in het bos.
Róói	wa hčdde toch ’n róói kleur, wat heb je toch een rode kleur.
Rooien	volbrengen. dč rooit ie nie, dat krijgt hij niet klaar.
Róók	rook.
Rookelen	1) rakelen, poken; 2) slaan, oorvijgen uitdelen.
Rookelijzer	pook. Het Zeelands nieuwsblad.
Róóken	roken.
Room	raam. mv. romen. verkl. römke.
Roond	rond.
Róós	1) roos (bloem); 2) hoofdroos; 3) rode huidontsteking; 4) koorts.
Róósduif	duif, die meestal in een kooi binnenshuis verbleef en scheen te helpen tegen koorts.
Róósččchtig	koortsig.
Róót	kuil waarin vlas geróót wordt.
Róóten	vlas in het water leggen, om de stengels te laten rotten, zodat ze bewerkt kunnen worden.
Rós	1) graszode; 2) paard. verkl. ruske.
Rosdoek	juten zak die onder de kar hangt.
Roskammer	veehandelaar.
Rossen	de dieren borstelen.
Rosser	veehandelaar.
Rouw	rouw, droefheid.
Roúw	1) rauw, ongekookt. Meestal zegt men gruun; 2) ruw, ruig, wild. dč zčn toch ’n par roúw jong, dat zijn toch een paar wilde jongens.
Rouwigheid	1) struikgewas; 2) rommel.
Rozen	razen.
Rňzzenhuudje	vijf ‘tientjes’ van de rňzzenkrans bidden.
Rňzzenkrans	1) een kralen- of bidsnoer; 2) de rňzzenkrans bidden: drie keer een rňzzenhuudje bidden.
Rudig	ruig.
Ruik	geur.
Ruiken	ruiken, stinken.
Ruin	gecastreerde hengst.
Ruiter	1) houten pyramidevormig droogrek, voor hooi enz.; 2) vierkante brok, kubus: unne ruiter spek.
Ruk	rug.
Rullekus	ronde gummi hakken voor de schoenen.
Rundje	rondje.
Runmeulen	molen om eikenschors te malen.
Rus	riet- of buntgras.
Russel	rooster. zie ook růster.
Růster	rooster.
Rusven	moerasgebied met buntgras.
Rutsteen	broeksteen
Ruuren	roeren.
Ruut	rundervet.

terug

Reepelen

Rikraoien

Ruik

Ruin